تجارت الکترونیک

تجارت الکترونیک واژه ای است که امروزه در مقالات و متون بازرگانی و تجاری و رسانه های عمومی بسیار به گوش می رسد. این پدیده نوین، به دو علت نوپا بودن و کاربردها و زمینه های بسیار متنوع فعالیت، نزد مراجع گوناگون تعاریف مختلفی دارد. همچنین، تجارت الکترونیک پدیده ای چند رشته ای است که از طرفی با پیشرفته ترین مفاهیم فناوری اطلاعات و از سوی دیگر با مباحثی مثل بازاریابی و فروش، مباحث مالی، و اقتصاد ی و حقوقی، پیوستگی دارد. از این رو، تعابیر متفاوتی از آن بدست می آید.

برخی فکر می کنند، تجارت الکترونیک به معنی انجام امور تجاری بدون استفاده از اسناد و مدارک کاغذی است، برخی دیگر، تبلیغات از طریق اینترنت و حتی خود اینترنت را مترادف با تجارت الکترونیک میدانند،‌برخی تصور می کنند تجارت الکترونیک سفارش دادن کالاها و خدمات و خرید آنها به وسیله رایانه می باشد. همه دیدگاه های مذکور، بخشی از مفهوم تجارت الکترونیک را، پوشش می دهند، اما کامل نیستند.

سازمان ها و موسسات علمی و تحقیقاتی و مراکز تجاری معتبر جهانی و پژوهشگران فعال در زمینه تجارت الکترونیک، چندین تعریف از تجارت الکترونیک را ارائه کرده اند:

·        تعریف لینژولیندکوئیست:

تجارت الکترونیک به معنای مبادله محصولات و خدمات در مقابل پول، با توانایی های اینترنت است.

·  کالاکوتا و وینسون. دو پژوهشگر مشهور تجارت الکترونیک در کتاب خود به نام (مرزهای تجارت الکترونیک)، این تجارت را این چنین تعریف می کنند: (تجارت الکترونیک واژه معادلی برای خرید و فروش محصولات، خدمات و اطلاعات، به وسیله زیرساخت های شبکه ای است).

·  گروه کاری فناوری زیرساخت های اطلاعاتی و کاربرد آن یک تعریف کاربردی از تجارت الکترونیک ارائه می کند: (تجارت الکترونیک، ارتباطات، مدیریت داده ها و خدمات ایمنی را یکپارچه می سازد، تا کاربران تجاری در سازمان های گوناگون، بتوانند به صورت خودکار، اطلاعات را مبادله کنند).

ولادیمیر زواس در مقاله خود به نام: (ساختار و آثار کلان تجارت الکترونیک)، بیان می کند: (تجارت الکترونیک به معنی اطلاع رسانی، تبلیغات و خرید و فروش کالا و خدمات و حفظ و برقراری روابط تجاری از طریق سیستم های مخابراتی وابزارهای پردازش داده ها است).

ویژگی اصلی همه این فعالیت ها، تسهیل فرآیندهای تجاری، حذف فرآیندهای غیر ضروری در انجام امور بازرگانی و کاهش هزینه ها از طریق بهبود و افزایش هماهنگی، کاهش هزینه های اداری، به ویژه هزینه مکاتبات و کاغذبازی و بهبود دسترسی به بازار و افزایش تنوع برای مشتریان به صورت عام است. مهمترین ویژگی تجارت الکترونیک از دیدگاه بازاریابی، برقراری ارتباط سازمان یا فرد با کل مخاطبان و سازگار ساختن محصولات و خدمات با نیازهای فرد – فرد آنها است. نتیجه این عمل، رقابت شدید، تنوع عرضه کنندگان ومحصولات و خدمات آنها و در نتیجه، کاهش هزینه ها و افزایش رضایتمندی مشتریان است. نکته مهمی که باید به آن توجه داشت، این است که درموضوع تجارت الکترونیک، بحث فناوری و دانش فنی مطرح نیست ، هدف این بحث، شناخت الگوهای جدید تجارت و ارتباطات موجود در محیط الکترونیک مجموعه ای از: فناوری های مخابرات، پردازش و ذخیره داده ها در ارتباط با بازارها، سازمان ها، مشتریان، واسطه ها و سیستمهای پرداخت الکترونیک می باشد.

چارچوب تجارت الکترونیک از سه سطح زیرساخت، خدمات و محصولات تشکیل شده است:

زیرساخت سخت افزار، نرم افزار، پایگاه داده ای و ارتباطی را شامل می شود، که برای انجام وظیفه در قالب ارایه خدمات از طریق اینترنت، پشتیبانی EDI و سایر اشکال پیام گذاری و پیام گیری از طریق اینترنت یا سایر شبکه ها به کار می روند.

خدمات شامل پیام گذاری و پیام گیری و و دامنه گسترده ای از توانایی های لازم برای پیدا کردن و ارائه اطلاعات (در صورت نیاز در قالب تجاری آن) و جستجو برای شرکای تجاری بالقوه و همچنین، مذاکره و توافق در مورد مبادلات تجاری می باشد.

محصولات پیش بینی و تدارک مستقیم کالاها و خدمات تجاری وابسته به اطلاعات برای مشتریان و شرکای تجاری، همکاری وسهیم شدن در اطلاعات داخل و خارج سازمان و سازمان دهی محیط بازاری الکترونیک به صورت انجام امور بازرگانی با گرایش به مصرف کننده نهایی (خرید از راه دور، عملیات بانکی، دلالی سهام، تبلیغات)، تجارت میان شرکت ها یا فعالیت های بازرگانی عمده، امور تجاری درون سازمان ها، شکل می گیرد.

بانکداری الکترونیک

همان طوری که گفته شد،‌عملیات بانکی یکی از مهمترین کاربردهای عملی تجارت الکترونیک بوده و مبادله الکترونیک داده های مالی، یکی از فناوری های جدید در صنعت مبادله داده ها – انتقال الکترونیک داده های مالی (FEDI) است. مبادله الکترونیک داده های مالی دربردارنده انتقال رایانه به رایانه دستور پرداخت و جزئیات و جمع اقلام با استفاده از استانداردهای بین المللی پیام است.

در حال حاضر، علاوه بر موارد فوق، ابزارهای مالی و ابزارهای پرداخت الکترونیک، بخش بسیار مهمی از ابزارهای پشتیبانی کننده تجارت الکترونیک به شمار می آیند. به طور کلی، می توان ابزارهای الکترونیک پشتیبان مالی را به دو گروه ابزارهای پرداخت و ابزارهای انتقال تقسیم کرد.

ابزارهای پرداخت: ابزارهایی هستندکه برای برای پرداخت وجوه کالاها و خدمات به وسیله کاربران نهایی و مصرف کنندگان استفاده می شوند. از آن جمله: کارت های اعتباری، کارت های هوشمند، چک الکترونیک، پول الکترونیک و غیره می باشد. در حال حاضر این ابزارها در حال گسترش هستند و در برخی موارد نیز به صورت آزمایشی به کار گرفته شده اند. از نکات مهم این ابزارها،توجه به امنیت انتقال اطلاعات مالی و حفظ اطلاعات خصوصی افراد است.